De opleiding

De opleiding tot arts VG is een jong en dynamisch vak, volop in ontwikkeling.

In 2000 heeft de minister van VWS het vakgebied ‘Geneeskunde voor Verstandelijk Gehandicapten’ als zelfstandig specialisme erkend. De opleiding voor dit jonge specialisme is ondergebracht bij de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC te Rotterdam. Het is een driejarige postacademische beroepsopleiding die bestaat uit een combinatie van werken en leren in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Stages in aanpalende medische disciplines, zoals neurologie, genetica en psychiatrie maken deel uit van de opleiding. Met het voltooien van de opleiding verwerft de arts de titel arts VG.

Een bijzonder specialisme

Mensen met verstandelijke beperkingen zijn gewone burgers, maar bijzondere patiënten. Hun gezondheid is kwetsbaar. Ze bezoeken vaker de dokter, gebruiken meer medicijnen en hebben een kortere levensverwachting met meer ongezonde jaren voorafgaand aan het overlijden.

Ze hebben andere kwalen dan de algemene populatie, bijvoorbeeld epilepsie, motorische stoornissen en gedragsproblemen. Er is vaak sprake van multimorbiditeit en aan de etiologie van de verstandelijke beperking gekoppelde comorbiditeit.

Er kan sprake zijn van een bijzondere presentatie van de klachten en er doen zich vaak diagnostische en therapeutische problemen voor. Communicatie met de patiënt en zijn systeem vraagt om bijzondere vaardigheden. Daarnaast spelen juridische en ethische kwesties een rol. De zorg voor mensen met een verstandelijke beperking is langdurig en heeft veelal een multidisciplinair karakter.

De maatschappelijke positionering van mensen met een verstandelijke beperking is de laatste decennia sterk veranderd. Niet alleen in Nederland, maar ook in een groot deel van de westerse wereld. Door de verschuiving van institutionele zorg naar zorg in de samenleving maken mensen met een verstandelijke beperking meer deel uit van de maatschappij. Overheid, ouders en zorgverleners streven naar een volwaardig burgerschap van deze groep. Mensen met verstandelijke beperkingen maken gebruik van reguliere voorzieningen waar mogelijk en specialistische waar nodig. In de visie van de beroepsvereniging NVAVG heeft iedere persoon met een verstandelijke beperking recht op goede huisartsgeneeskundige zorg door de huisarts en aanvullende specialistische medische zorg door de arts VG indien nodig. Bekijk de video van de KNMG voor het vak van de arts VG.

Praktijk en onderwijs 

De specialisatie bestaat uit een deel praktijk en een deel onderwijs.

Per week werkt de aios vier dagen in de zorgpraktijk en volgt één dag cursorisch onderwijs. Dit cursorisch onderwijs wordt afwisselend online en fysiek gegeven. Naast Rotterdam (Erasmus MC) start er vanaf maart 2023 ook een onderwijsgroep in Zwolle (bij voldoende aanmeldingen).

Er wordt gebruik gemaakt van verschillende onderwijskundige methodes, zoals groepsonderwijs, leergesprekken, videoanalyses, interactief onderwijs door eigen of gastdocenten, supervisie, intervisie, literatuurstudie en het geven van presentaties. Praktijk en theorie zijn geïntegreerd. Sociale en communicatieve vaardigheden worden getraind. Er wordt bijzonder aandacht besteed aan de wetenschappelijke competenties van de arts VG, omdat die in dit nog jonge vakgebied van groot belang zijn.

Opleidingsplan

Meer informatie over de inhoud van de opleiding is te vinden in het landelijke Opleidingsplan Didact 2.0. Hierin staan ook de elf kenmerkende beroepssituaties en vier thema’s aan de hand waarvan de opleiding is ingericht.